Podpisując umowę o pracę, nie możesz kierować się wyłącznie zaufaniem do pracodawcy. Każdy dokument tego typu reguluje nie tylko Twoje obowiązki, ale przede wszystkim twoje prawa – i to od jego treści zależy, czy w razie sporu będziesz miał się na co powołać. Wbrew pozorom umowa o pracę to nie formalność, ale podstawa Twojego bezpieczeństwa zawodowego. Sprawdź, jakie zapisy muszą się w niej znaleźć, by była ważna i zgodna z przepisami Kodeksu pracy.
Elementy umowy o pracę wymagane przez Kodeks pracy
Zgodnie z art. 29 Kodeksu pracy każda umowa o pracę musi zawierać kilka obowiązkowych elementów. To nie są szczegóły, które można pominąć – brak któregokolwiek z nich może unieważnić umowę lub utrudnić Ci dochodzenie swoich praw. W dokumencie muszą znaleźć się dane pracownika i pracodawcy, rodzaj umowy (czyli czy jest to umowa na czas określony, nieokreślony, czy na okres próbny), data jej zawarcia oraz termin rozpoczęcia pracy. Choć wydaje się to oczywiste, w praktyce wielu pracodawców dopuszcza błędy formalne – np. nie wpisuje daty rozpoczęcia pracy, co w razie kontroli może oznaczać, że zatrudnienie nastąpiło z dniem podpisania dokumentu.
Umowa o pracę musi być sporządzona w formie pisemnej. Jeśli z jakiegoś powodu podpisanie dokumentu następuje po rozpoczęciu pracy, pracodawca ma obowiązek potwierdzić na piśmie ustalenia dotyczące rodzaju umowy, wynagrodzenia i daty rozpoczęcia przed dopuszczeniem Cię do obowiązków. To zabezpieczenie dla Ciebie – nie pozwól, by pierwszego dnia w pracy ktoś obiecał Ci podpis „później”. Kodeks pracy jasno stwierdza, że pracownik nie może rozpocząć pracy bez pisemnego potwierdzenia warunków zatrudnienia.
Ważne jest także, by umowa określała, do kiedy obowiązuje. Jeśli podpisujesz dokument na czas określony, musi być w nim wskazana konkretna data zakończenia lub dzień, w którym stosunek pracy wygaśnie. Dla umów próbnych trzeba wskazać czas ich trwania – najczęściej nie dłuższy niż trzy miesiące – oraz ewentualne warunki przedłużenia, np. z powodu urlopu czy choroby.
Warunki pracy i płacy w umowie o pracę
Kolejnym obowiązkowym elementem są warunki pracy i płacy. Umowa musi określać, jakie stanowisko obejmujesz, jaki jest zakres Twoich obowiązków oraz w jakim miejscu wykonujesz pracę. Dla wielu osób to szczególnie istotne – jeśli twoja praca wymaga częstych wyjazdów, pracy zdalnej lub przemieszczania się między oddziałami, musi to być wyraźnie zapisane. Pracodawca nie może później jednostronnie zmienić miejsca wykonywania obowiązków bez Twojej zgody, jeśli nie ma takiego zapisu w umowie.
Równie ważny jest wymiar czasu pracy. Dokument musi precyzować, czy zatrudniony jesteś na pełen etat, pół etatu czy inny wymiar, a także jakie normy Cię obowiązują – najczęściej 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo. Brak takiego zapisu może prowadzić do sporów dotyczących nadgodzin lub wynagrodzenia za pracę w soboty. Warto dopilnować, by umowa określała również system pracy – np. równoważny, zmianowy czy zadaniowy.
Wynagrodzenie to kolejny filar umowy. Musi być określone kwotowo w stawce brutto oraz obejmować wszystkie składniki: część zasadniczą, premie, dodatki, prowizje. Pracodawca powinien także wskazać, kiedy i jak często wypłacane będzie wynagrodzenie – zwykle raz w miesiącu, do 10. dnia następnego miesiąca. Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w sierpniu 2025 roku wynosiło 8450 zł brutto – warto więc porównać swoją ofertę z rynkiem, zanim podpiszesz umowę.
Nie zapominaj o dacie rozpoczęcia pracy. Jeśli nie zostanie ona określona, przyjmuje się, że stosunek pracy rozpoczyna się w dniu podpisania umowy – co może mieć wpływ na twoje prawo do urlopu, ubezpieczenia czy wynagrodzenia chorobowego.
Dodatkowe zapisy w umowie o pracę, które chronią Twoje interesy
Choć Kodeks pracy wskazuje elementy obowiązkowe, nic nie stoi na przeszkodzie, by w umowie znalazły się także zapisy dodatkowe. Warto o nie zadbać, bo często to one decydują o twoim komforcie i bezpieczeństwie zawodowym. Możesz wprowadzić klauzulę o pracy zdalnej, zasadach delegacji, zwrocie kosztów podróży służbowych, a także o sposobie korzystania ze sprzętu służbowego. Jeśli pracodawca oferuje benefity – takie jak prywatna opieka medyczna, karta sportowa czy dofinansowanie do posiłków – dobrze, by znalazło to odzwierciedlenie w treści umowy lub w załączniku.
Coraz częściej pojawiają się też zapisy o poufności danych i zakazie konkurencji. Jeśli podpisujesz taką klauzulę, koniecznie sprawdź, czy przewiduje ona wynagrodzenie za okres po ustaniu stosunku pracy – bez tego może być nieważna. Pracodawcy często wprowadzają zakazy konkurencji po zakończeniu zatrudnienia, ale nie oferują żadnego odszkodowania – tymczasem zgodnie z art. 101² Kodeksu pracy przysługuje Ci co najmniej 25% wynagrodzenia z okresu obowiązywania zakazu.
Nie zapominaj o warunkach rozwiązania umowy. W dokumencie powinny być zapisane okresy wypowiedzenia, przyczyny, które mogą prowadzić do rozwiązania bez wypowiedzenia, oraz możliwość zakończenia stosunku pracy za porozumieniem stron. Dobrze, jeśli umowa odwołuje się do obowiązującego regulaminu pracy lub układu zbiorowego – dzięki temu masz pewność, że twoje prawa są chronione w ramach wewnętrznych przepisów firmy.
Warto też uwzględnić zapisy dotyczące ewentualnych zmian organizacyjnych w przedsiębiorstwie, np. połączenia oddziałów, zmiany siedziby czy przejęcia. Jeśli takich zapisów nie ma, pracodawca może próbować przenieść Cię w inne miejsce pracy bez Twojej zgody, co w praktyce oznaczałoby naruszenie umowy.
Na koniec ciekawostka: według raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego z 2024 roku aż 31% pracowników w Polsce nigdy nie czytało swojej umowy o pracę w całości przed podpisaniem. To błąd, który może kosztować Cię nie tylko pieniądze, ale i spokój.
Doświadczona content writerka, od 5 lat pisze teksty na różne tematy. W wolnych chwilach zajmuje się domem, a w szczególności dwoma psami.
